Elke facilitator heeft een eigen stijl en aanpak. Hoe faciliteer jij? Wat kenmerkt jou? Ben je iemand die nadrukkelijk aanwezig is en een redelijk sturende rol heeft in het proces? Of vervul je vooral een rol op de achtergrond en laat je de groep zoveel mogelijk zelf aan het werk? Op de website van Anecdote vond ik een mooi overzicht van verschillende typen facilitators, met bij elk type een karakteristieke cartoon.

1. De onzichtbare facilitator

2. De kameleon

3. De dictator

4. De dirigent

5. Meebewegend

6. Als leren fietsen

Hoe bepaal je je stijl?

De stijl van faciliteren kies je voor een deel zelf. Een bepaalde stijl ligt je meer of minder. Ook de groep kan behoefte hebben aan een bepaalde stijl. Een groep met mensen die voor het eerst online werken, heeft behoefte aan een facilitator die zichtbaar aanwezig is en ondersteuning biedt. Een facilitator die niet alleen reageert op vragen die komen, maar ook pro-actief werkt door goed te observeren en in te schatten wat de groep nodig heeft.

Rollen online en face-to-face?

En er zijn belangrijke verschillen tussen face-to-face en online faciliteren. Als faciltator herken ik mezelf sterk in de metafoor van meebewegend. En dat probeer ik zowel in een face-to-face situatie als online te doen. Door goed te kijken wat er gebeurt in de groep. En daarbij aan te sluiten. Het ‘leren fietsen’ gebruik ik online sneller dan in een fysieke setting. Dit komt omdat bij het online werken vaak ook een technische component komt kijken. Deelnemers voor wie een online omgeving waar je mee werkt nieuw is. Je als facilitator opstellen als een kameleon spreekt me ook sterk aan. Ik interpreteer deze rol als een vorm waarbij je naast facilitator ook deelnemer bent. En daarin zit voor mij tot nu toe een belangrijk verschil met face-to-face faciliteren en online. Face-to-face ben ik voornamelijk bezig met het proces, de dialoog tussen deelnemers, het toewerken naar een gewenst resultaat, vormen om interactie te stimuleren en noem het maar op. Online ben je sneller ook inhoudelijk betrokken lijkt het. Je levert een bijdrage aan een discussie in het forum. Of je start een vraag rondom een inhoudelijk thema dat speelt binnen de groep.

Wat doe je online vanuit een bepaalde stijl?

Dit vind ik wel een boeiende vraag om eens te verkennen. Een eerste aanzet:

  1. De onzichtbare facilitator…. verzet veel werk achter de schermen door deelnemers te benaderen, uit te nodigen tot actie, deelnemers met elkaar te verbinden. Ook zorgt deze facilitator ervoor dat de online omgeving er prima uit blijft zien.
  2. De kameleon…. faciliteert door ook als deelnemer actief te zijn in de online werkomgeving. Is online actief en doet zo nu en dan een procesvoorstel (zullen we deze discussie…. is dit niet interessant voor… mij lijkt het aardig om…)
  3. De dictator…is zichtbaar aanwezig online en geeft instructies aan deelnemers: wat, wanneer te doen. Dit kan zowel procesmatig als inhoudelijk. Dit is wellicht ook iemand die nieuwe berichten die online geplaatst worden, goed- en af kan keuren.
  4. De dirigent…. verbind deelnemers aan elkaar, geeft helder aan wat het einddoel is en nodigt deelnemers uit om daaraan bij te dragen, rekening houdend met ieders talent. Als er samengewerkt dient te worden is deze facilitator degene die de structuur aanreikt en hierop faciliteert.
  5. Meebewegend…. is een facilitator die eerst eens bekijkt wat er online allemaal gebeurt om vervolgens op bepaalde plekken mee te doen of met een voorstel te komen voor vervolg.
  6. Als leren fietsen…. is iemand die in het begin begeleiding en uitleg geeft en dit geleidelijk aan afbouwt vanuit de gedachte dat de groep het op een gegeven moment zelf moet kunnen. De facilitatie zal in de loop van de tijd van focus veranderen, bijvoorbeeld van technisch naar proces.

Welke stijl heeft jouw voorkeur? En hoe uit zich dat online?

De ene stijl sluit de ander ook niet uit. Deze schets van stijlen is ook niet bedoeld om hokjes te vormen. Wel kunnen ze inspiratie geven. En werken als een soort reflectie op jezelf en de manier waarop je je online beweegt. Is dat wat je wilt? Vanuit welke beweegredenen doe je het zo? Is er misschien een stijl die je aanspreekt en die je tot nu toe zelf niet zo snel zal hanteren? Maar wel de moeite waard om je eigen palet aan mogelijkheden mee uit te breiden?